Masy i mieszanki tynkarskie - tworzenie trwałych i estetycznych powierzchni

Artykuł na: 6-9 minut

Wykańczanie i urządzanie

Tynki mineralne tradycyjne, znane i cenione od wieków, nadal stanowią kluczowy element w budownictwie i renowacji obiektów. Dzięki swoim unikalnym właściwościom, jak odporność na działanie wilgoci, uszkodzenia mechaniczne oraz estetyczny wygląd, znajdują szerokie zastosowanie zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynków. W artykule przybliżamy rodzaje, metody aplikacji i zastosowania tynków mineralnych, które mogą być stosowane na różnorodnych podłożach, od cegły, przez beton, aż po drewno. Poznajemy tynki wapienne, cementowe, gipsowe i inne, wraz z ich specyficznymi właściwościami i zaleceniami dotyczącymi stosowania, aby wybrać najlepsze rozwiązanie dla każdego projektu budowlanego czy renowacyjnego. Zapraszamy do świata tynków, gdzie tradycja spotyka się z nowoczesnością, tworząc trwałe i piękne powierzchnie.

Tynki mineralne tradycyjne

Tradycyjne tynki mineralne stosuje się przede wszystkim na ściany wykonane w jednej z technologii tradycyjnych: z cegły (ceramicznej i wapienno-piaskowej) i pustaków, bloczków betonowych, drewna i materiałów drewnopochodnych (po uprzednim zamocowaniu stalowej siatki).

Tynki tradycyjne dzielimy:

zależnie od rodzaju spoiwa użytego do zaprawy na: wapienne, cementowe, cementowo-wapienne, gipsowe, gipsowo-wapienne, cementowo-gliniane,
zależnie od sposobu wykonania na: jednowarstwowe, dwuwarstwowe, trójwarstwowe, szlachetne.

Tynki wapienne, gipsowo-wapienne i gipsowe są wrażliwe na wilgoć, dlatego stosuje się je tylko wewnątrz budynku. Tynki cementowe i cementowo-wapienne są odporne na działanie wilgoci i uszkodzenia mechaniczne, dlatego mogą być stosowane także na zewnątrz.

Tynki jednowarstwowe otrzymuje się przez narzucenie zaprawy kielnią bezpośrednio na podłoże. Nadają się na podłoża z cegły, betonu oraz drobnowymiarowych elementów betonowych i ceramicznych.

Ze względu na technikę wykonania mogą być: surowe rapowane (o grubości ok. 12 mm), surowe wyrównywane kielnią (10 mm), surowe ściągane pacą (10 mm). Tynki rapowane mają nierówną powierzchnię, wyrównywane kielnią mają usunięte większe zgrubienia, ściągane pacą mają powierzchnię prowizorycznie wyrównaną. Tynki surowe wykonuje się najczęściej z zaprawy cementowo-wapiennej. Są stosowane przede wszystkim do tynkowania ścian budynków prowizorycznych oraz jako podkład pod izolacje przeciwwilgociowe (np. na ścianach piwnic).

Tynki dwuwarstwowe składają się z warstwy dolnej (obrzutki) i wierzchniej (narzutu), którą nanosi się po związaniu obrzutki. Narzut ściąga się pacą i zaciera na ostro. Otynkowana powierzchnia jest równa (odchylenie nie powinno przekraczać 4 mm), ale szorstka.

Tynki trójwarstwowe składają się z obrzutki, narzutu i dodatkowej warstwy gładzi. Zależnie od sposobu zacierania gładzi (np. z zaprawy przecieranej przez sito o drobnych oczkach, zacieranie packą pokrytą filcem, zacieranie stalową packą z jednoczesnym podsypywaniem cementu zmieszanego z drobnym piaskiem) uzyskuje się powierzchnie o różnym wyglądzie i różnym stopniu wyrównania (odchylenie od płaszczyzny 2-3 mm).

Tynki szlachetne wykonuje się z zapraw zawierających kruszywa szlachetne, które nanosi się ręcznie lub mechanicznie na tynk dwuwarstwowy traktowany jako podkład w celu uzyskania dekoracyjnego wykończenia elewacji. Podkład wykonuje się z zaprawy cementowej lub cementowo-wapiennej. Zaprawy szlachetne mają postać suchych mieszanek składających się z: cementu portlandzkiego, wapna hydratyzowanego, kruszywa łamanego (marmurowego, dolomitowego, wapiennego) i dodatków barwiących.

Tynki szlachetne dzieli się:

zależnie od sposobu wykonania i wykończenia na tynki:

o fakturze specjalnej otrzymywanej przez odpowiednią technikę nanoszenia zaprawy (nakrapiane: szczotką, miotełką, kielnią przez siatkę lub bez siatki, aparatem natryskowym, na podkładzie o innej barwie),
o fakturze specjalnej otrzymywanej przez dodatkową obróbkę powierzchni podczas wiązania zaprawy (zmywane - tynk zmywa się częściowo wodą, aż do odsłonięcia ziaren kruszywa, cyklinowane - z tynku wyłuskuje się ziarna kruszywa, gładzone - z tynku usuwa się nadmiar spoiwa np. pędzlem), - o fakturze specjalnej otrzymywanej przez dodatkową obróbkę powierzchni po stwardnieniu zaprawy (kamieniarskie: nakuwane, młotkowane, szlifowane),

zależnie od struktury na:

bardzo drobnoziarniste (otrzymane przy użyciu kruszywa do 1,25 mm),
drobnoziarniste (kruszywo o uziarnieniu 1,25-2,5 mm),
średnioziarniste (kruszywo 2,5-5 mm),
gruboziarniste (kruszywo 2,5-10 mm lub 5-10 mm),

zależnie od barwy na:

niebarwione,
kolorowe.

Tradycyjny tynk mineralny jest najczęściej szary. Aby otrzymać kolorową elewację można pomalować otynkowaną ścianę farbą elewacyjną, dodać do zaprawy zabarwiony piasek lub dodać barwnik do cementu.

Tynki cienkowarstwowe

Tynki cienkowarstwowe (o grubości 2-5 mm) pojawiły się wraz z metodą lekką mokrą ocieplania ścian - początkowo stosowane były do tynkowania warstwy ocieplenia z wełny mineralnej lub styropianu. Ze względu na łatwość i szybkość układania oraz duże walory estetyczne zaczęto je stosować także jako alternatywę dla tradycyjnego tynkowania ścian. Nadają się przede wszystkim na ściany wykonane z bloczków klejonych na cienkie spoiny (bloczki z betonu komórkowego, bloczki silikatowe), a także na podłoża gładkie, które trudno byłoby pokryć tynkiem tradycyjnym (styropian, płyty gipsowo-kartonowe, płyty wiórowe).

Można je także stosować do tynkowania ścian z cegły, betonu, pustaków oraz ścian uprzednio otynkowanych (pokrytych tynkiem cementowym lub cementowo-wapiennym). Są bardzo często stosowane na ścianach dwuwarstwowych (z zewnętrzną warstwą ocieplającą z wełny mineralnej lub styropianu) i wchodzą w skład większości systemów ocieplania ścian metodą lekką mokrą. Tynki cienkowarstwowe składają się ze spoiwa, wypełniacza mineralnego, pigmentów barwnych oraz domieszek nadających im dodatkowe właściwości (np. zagęszczających albo grzybobójczych).

Zależnie od zastosowanego spoiwa tynki cienkowarstwowe dzielimy na:

mineralne - spoiwem jest cement (z ewentualnym dodatkiem spoiwa polimerowego),
żywiczne (polimerowe) - spoiwem jest dyspersja wodna lub roztwór żywicy (najczęściej akrylowej) w rozpuszczalniku organicznym,
krzemianowe - spoiwem jest szkło potasowe,
silikonowe - spoiwem jest żywica silikonowa (z ewentualnym dodatkiem spoiwa polimerowego).

Tynki cienkowarstwowe występują w postaci gotowych mas tynkarskich lub suchych mieszanek przeznaczonych do zarobienia wodą. Umożliwiają otrzymanie różnych typów faktury (gładka, zacierana, baranek, kornikowa, kamyczkowa, grysikowa). Zużycie waha się od 1,2 do 5 kg/m² (zależy od uziarnienia, grubości warstwy i faktury). Są łatwe do wykonania (wykonuje się tylko jedną warstwę tynku), dostępne w wielu kolorach (najwięcej kolorów dla tynku akrylowego), ale dosyć drogie.

Zależnie od sposobu obróbki powierzchni zaprawy uzyskuje się różne typy faktury tynku:

gładką - przez wyrównanie i wygładzenie warstwy zaprawy kielnią stalową,
ciągnioną - przez zacieranie powierzchni pacą z drewna lub styropianu w kierunku poziomym, pionowym, ukośnym lub ruchami kolistymi (przykładem faktury ciągnionej jest faktura kornikowa),
nakrapianą - przez nakrapianie zaprawy miotełką lub młynkiem (przykładem faktury nakrapianej jest popularny baranek),
mozaikową - przez nałożenie zaprawy z wypełniaczami (z kruszyw naturalnych lub sztucznych).

fot. otwierająca: Saint-Gobain Construction Products Polska marka Weber

Zobacz inne tematy z Vademecum

Stan surowy zamknięty